Bu eğitim serisine Access Temel Bilgiler ve Tablolar makalesi inceledikten sonra, nasıl bir paket programı satın alıp kullanıyorsanız aynı şekilde Microsoft Office Access programı ile de program yazabilirsiniz. Bundan dolayı Access eğitimine de bir Access Projesi ile anlatmak daha kolay anlamamıza yardımcı olacağı kanaatindeyim. Access’de bir program yapacaksak önce projelendirmeliyiz. Bu makalede Tüm yazılımcıların ve Yazılım şirketlerinin kullandığı Proje Yönetimi kavramından bahsedeceğim.
Bu eğitim serisinde sadece Access programını anlatmayacağız. Programı yazarken program isteyen kişiyi nasıl dinlenir. Söylemlerinden Access programında hangi aşamaları yapacağımızı da anlamış olacağız. Nacizane ben Access eğitimi vermenin yanında Projede yönetimi sürecinde 15 yıllık tecrübemi de sizlere aktarmaya çalışacağım.
Eğitim Projemizin Konusu
Projeyi anlama sürecini daha iyi anlatabilmek için gerçekten bir proje aldım ve projede geçen aşamalara göre notlarımı ve Access dönüştürme serüvenini tek tek kaleme alacağım. Aldığım proje bir giyim mağazası satışlarını stoklarını yani tüm işlerini takip edecek Access programı hazırlayacağız.
Bu eğitim serisinde bir giyim mağazası programı yazarken diğer taraftan da Access Temel ve Access İleri konularına içerecek şekilde en dip konularına kadar girmeye çalışacağız. Örneğin barkod sistemi, raporlarda grafik, paket program yapma gibi detaylı bir proje yapacağız. Maksat piyasada anlatılan Access eğitimlerinden farklı olarak İleri Access konularına ve proje yönetimi konuları ile bir programcının yapacağı tüm adımları en basit dille anlatarak anlatılmayanları da anlatarak başka bir konuya ihtiyacını olmadan kendi başınıza projeyi tasarlayıp kullanılmasına imkan sağlamış olacağız.
Giyim Mağazası Sahibinin Programdan Beklentileri
Bir proje aldığınızda bilgisayarda hiçbir işlem yapmadan önce müşteri ile görüşmeye gidiniz. Elinizde sadece kalem-kağıt olsun. İstediği programdan ne beklediğini sorun? Müşteri her konuşmasında aslında Access formda bir ekran veya Access raporlarda bir liste isteyecektir. Müşteri bu işlemi kendi bilmediği için size anlattığı istekleri Access diline çevireceksiniz. Bu işteki rolünüz bu.
Ancak müşteri bu istekleri sıralarken bir yerde gördüklerini veya ihtiyacı olanı söyleyecektir. Çünkü müşteri Veritabanı formlar raporlar gibi kavramları bilemez. Bunun içinde çözüm üretemez. Bu yüzden anlattığı birçok konudan daha fazlasını sizin anlamız gerekiyor. Yani lep demeden leblebi anlamanız gerekiyor.
Projede sadece istenileni yaparsanız ne olur?
Projeyi teslim ettikten kısa bir süre sonra yeniden istekleri olacaktır. Neredeyse proje hiç bitmeyecektir. Mağaza sahibi anlatacak siz Access uygulamasını geliştireceksiniz. Nereye kadar derseniz bu iş çok uzun bir süreç olacaktır. İnanın 15 yıl kod yazmış biri olarak tecrübelerimle sabittir. Derdimiz işi bitirip paramızı almak. Yapacağınız işçiliğe göre az bir fiyat verip, aylarca o mağazanın işi ile uğraşmak istemezsiniz. Ayrıca proje uzadıkça da sizin projeyi bitiremediğiniz algısı olacak ve sorumlu gene siz tutulacaksınız.
Mağaza Olan biten her şeyi inceleyin, kendinizi garantiye Alın..
O zaman sadece mağaza sahibinin anlattığına değil, kasiyerinden müşteri gelişine, taksit istediğinde nasıl bir işlem yapıldığına, tedarikçiden mal geldiğinde ne gibi işlemler yapıyorlar gibi birçok süreci inceleyip notlar almalısınız. Daha sonra da mağaza sahibine tüm aldığınız verilere göre yine kağıt-kalemle yapacağınız projeyi anlatın. Mağaza sahibinin ön görmediği işlemleri sizin tespitini gördükçe hem etkilenecek hem de tespit ettiğiniz işlerin yükünü idrak edecektir. İşte o zaman işçilik fiyatınızı verebilirsiniz.
Sakın bu noktada hazırladığınız taslağı müşteriye vermeyin. Çünkü başka teklif te almak için kullanabilir. Ben bunları düzenleyip öyle getireceğinizi söyleyin. İşi kabul ettiyse hazırladığınız notları Word’de bir sözleşme formatında hazırlayın. İçinde Access formları Access Raporları, Database tasarımı gibi bilgiler olsun. Ama çok tekniğe girmeden her iki tarafında anlayabileceği bir sözleşme hazırlayın ve karşılıklı imzalayın.
Artık projenize başlayabilirsiniz. Sözleşme yapmamızın sebebi hem resmiyet kazansın hem de proje devam ederken kesinlikle sizin de öngörmediğiniz müşteri yeni istekleri de olacaktır. Sözleşmede olmadığı için ekstra bir çalışma gerektiğini ve bunun içinde ekstra ücret talep etme hakkınız doğacaktır.
Bu işlemi dökümante etmenin diğer bir faydası da siz bu tespit ve doküman etme sürecinde hazırladığınız projenin %70’ini bitirmiş olacaksınız. Geriye sadece istenilen şeylerin Access’e hazırlaması kalır. Bu da ne yapacağınızı artık belirlediğiniz için hızlı olacaktır.
Projedeki tespitlerinizi nasıl Access diline Çeviririz?
Anlattıklarımı nasıl yapacağız diye endişelenmeyin. Eğitimdeki konu başlıklarında örnekler üzerinden gideceğimizden burada anlattığım senaryoları önce müşterinin isteğine değineceğiz sonra Access teki yerini hazırlayacağız.
Bir örnek verelim. Giyim Mağazası tedarikçiden mal getirdi. Gelen malları kategorilere ayırdığını, üzerine etiket bastığını gördünüz. Etiketin üzerine ne yazdığını da gördünüz. O zaman ilk olarak kategori ve Ürün tablosu hazırlayacağız. Etiketin üzerine fiyatı vardır. O zaman fiyatın olduğu bir tablo olmalı. Bu tabloları ilişkiler bölümünde bağlayacağız. Tedarikçiden gelen ürünleri kaydetmeleri için Form tasarlayıp bu tabloları kaydetmeleri sağlayacağız. Stok durumunu veya satış durumlarını kontrol etmeleri için Raporlardan aylık rapor gibi rapor oluşturacağız. Bilmem kafanızda neler yapacağımız biraz canlandı mı?
Proje Tespit Sürecinde Neler Yaptım!.
Sizler için mağazaya gidip tespitler yaptım ve kağıtta notlar aldım. Bunu sizler için dökümana dönüştürmeye çalışacağım. Mağaza yukarda belirttiğim gibi mağaza sahibi ile görüştüm. Müşterileri izledim ve mağaza sahibinin anlayacağı form tasarımlarını yaptım. (Kağıtta notlar yerine bir resim editörü olan Adobe Fireworks ile tasarladım. Siz kâğıtta yapabilirsiniz)
Mağaza sahibi ile 3 aşamalı bir görüşme yaptım ve her adımda müşterinin isteğine göre formlara şekilde verdim. Mesela önce stoklu bir ürün tasarlamışken mağaza sahibi stok istemiyorum. Sadece satış yaparken taksit, defter, gibi kimlere ne işlem yapmış bunların kaydını tutmak istediğini belirtti.
Müşteri ile teyitleştikten sonra Veritabanı tasarımını yaptım. Şimdi formlar ve veri tabanı ve hazırladığım formlar hakkında biraz bilgi vereyim.
Projedeki Ekranlar
Ana Sayfa
Access programı açıldığında ilk olarak Ana Sayfa karşılayacak. Tüm formlara bu ekrandan yön verilecek.
Müşteri Kartı Formu
Ana Sayfadan Müşteri İşlemlerini seçtiğimizde bu menü gelecek. Bu ekran tüm veri giriş işlemlerini yaptığımız. Bu ekranda Müşteri Ekleme veya güncelleme işlemi yapabileceğiz. Diğer taraftan Müşteriye satılan ürünlerin kaydı bu ekrandan yapılacak. Hem borç hem de ödeme kalemleri girişi yapılabilecek.
Borç kısmını seçtiğimiz zaman yazılan tutarın önüne – (eksi) işareti koyacak. Böylelikle + ile – arasında hesaplama ile müşterinin güncel borcunu toplam kısmında görmüş olacağız. Siz başka türlü de kurlayabilirsiniz.
İşlem Türü olarak Borç seçildiğinde tüm satır Kırmızı renkte olacak. Nakit veya Kredi Kartı seçildiğinde ise Yeşil renk olacak. Böylece alacak ve Borç kısmını kolayca ayırt edilebilecek.
Müşteri Bul butonu ile Müşteri Adı soyadı, Telefon Adres gibi alanlardan arama yapılabilecek.
Yeni Müşteri butonu ile yeni Müşteri kaydı ekleyebileceğiz.
İşlem Hareketleri Raporu
Bu alanda satış işlemleri ile ilgili iki tarih arası sorgu yapmak için kullanılacaktır. Ayrıca borçlu olan kişi Alacaklar olarak belirlenen tarih aralığında alacakların listesini görmüş olursunuz.
Örneğin son 1 ayda alınan nakit ödemeleri yine bu ekrandan görebilirsiniz.
Gün sonunda Kredi kartından Z Raporu alıp tarih aralığını sadece o gün yaparak ve Kredi Kartı ödemeleri seçerek kredi kartı ile kayıtların eşleştirmesini yapabilirsiniz.
Bu şekilde Raporlama alanı müşterinin isteğine göre her yönü ile kullanılabilir.
Mağazadaki ürün türlerinin ekleneceği alan. Yeni bir tür gerektiğinde bu alandan eklenecektir.
Access Database Yapısı Oluşma
Yukarda anlattığım yapının tablolarını ve birbirleri arasındaki ilişkilerini de daha Access programını açmadan resim editöründe sizlerde kağıt üzerinde tasarlamanızı tavsiye ediyorum. Böylelikle Access’i açtığınızda sadece planladığınız işleri yapmak kalacak.
Tablo nedir Database ilişkileri Nasıl yapılır. Konumuz geldiğinde tablolar ve ilişkilerini anlatacağız. Şimdilik sadece neler yapılabildiğini yukarda anlattığım hikâyeye göre buradaki alanları anlayabiliyor musunuz kendinizi test edin. Konusu geldiğine taşlar yerine oturmuş olacak.
Eğitime Microsoft Access Tablo Oluşturma makaleden devam edin.